W ostatnich latach istotnie wzrasta liczba przypadków, w których banki stają się dłużnikami swoich klientów w efekcie uznania postanowień umowy kredytu za nieważne. Najczęściej dzieje się tak, gdy poszczególne postanowienia zawarte w umowach czy regulaminach wypełniają znamiona niedozwolonych postanowień umownych.
Z szeregu spraw, w których sądy coraz częściej uznają rację konsumentów, wskazać można na te, których przedmiotem są:
- roszczenia o zwrot świadczeń bezpodstawnie uiszczonych tytułem pokrycia kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego,
- roszczenia o zwrot prowizji naliczonej mimo wcześniejszej spłaty kredytu,
- roszczenia z tytułu różnic w wyliczeniach między ceną zakupu a ceną sprzedaży walut przy kredytach walutowych – waloryzacyjnych i denominowanych.
Należy jednak pamiętać, że zasadność naszego roszczenia, choćby ponad wszelką wątpliwość udowodniona, nie gwarantuje jeszcze jego zaspokojenia. Dlatego tak ważne jest, by z właściwym żądaniem wystąpić odpowiednio wcześnie. Właśnie ta kwestia stała się przedmiotem wątpliwości czytelniczki portalu „Gazety Złotoryjskiej”, która swoje zapytanie umieściła w komentarzu pod poprzednim artykułem.
Przedawnienie
W ramach odpowiedzi na postawione pytanie, w pierwszej kolejności należy odnieść się do instytucji przedawnienia roszczenia. Termin przedawnienia to termin na dochodzenie roszczenia, bez konieczności liczenia się z uchyleniem się przez pozwanego od jego zaspokojenia. Innymi słowy, po jego upływie zobowiązanie nadal istnieje, jednak dłużnik może podnieść skuteczny zarzut (zarzut przedawnienia), który spowoduje oddalenie żądania przez sąd.
Przerwanie biegu przedawnienia
Wierzyciel – w którego roli występuje np. kredytobiorca, w swoim najlepszym interesie, powinien zadbać o to, by termin przedawnienia nie umknął jego uwadze. Przede wszystkim powinno mu zależeć na tym, by bieg terminu przedawnienia został skutecznie przerwany. W tym celu może skorzystać z kilku możliwości, jakie daje obowiązujące prawo.
Po pierwsze, bieg przedawnienia przerywa wniesienie sprawy na drogę sądową. Tutaj przewidziane zostały dwie możliwości. Pierwsza to powództwo, a druga to zawezwanie do próby ugodowej. Mimo że drugie rozwiązanie łączy się z dużo niższymi kosztami, nie zawsze doprowadzi do zakończenia sprawy w postaci zawarcia ugody z bankiem. Zazwyczaj dopiero prawomocny wyrok sądowy pozwoli na ostateczne rozstrzygniecie sporu. Niekiedy jednak, jak w przypadku nieuchronnie zbliżającego się terminu przedawnienia, rozsądnym bywa skierowanie sprawy na drogę postępowania ugodowego, a później dopiero wystąpienie z odpowiednim powództwem. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy np. zajdzie potrzeba odłożenia większej sumy pieniędzy na uiszczenie opłaty sadowej bądź na zgromadzenie całości materiału dowodowego.
Ponadto, zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 23 września 2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, bieg przedawnienia roszczenia, z którym występuje konsument, przerywa również wszczęcie postępowania polubownego przy Rzeczniku Finansowym. Przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone. Należy jednak pamiętać, że aby skorzystać z takiej możliwości, najpierw należy wyczerpać ścieżką reklamacyjną przed stroną sporu – czyli w omawianych przypadkach przed bankiem.
Przepisy wyróżniają przerwanie biegu przedawnienia również przez:
- podjęcie czynności przed innym niż sąd organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym,
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
- przez wszczęcie mediacji.
Jak jednak pokazuje praktyka, okoliczności powyższe odgrywają marginalne znacznie w sprawach, których stroną jest bank.
Termin przedawnienia
Zbliżając się do sedna przedmiotowego zagadnienia, należy wskazać, ile wynosi termin przedawnienia wyżej przedstawionych roszczeń.
Ze względu na niedawne zmiany legislacyjne, odpowiedź może wydawać się niejednoznaczna. Do czasu nowelizacji art. 118 kodeksu cywilnego, która weszła w życie 9.07.2018 r., termin przedawnienia przedmiotowych roszczeń wynosił 10 lat. Aktualnie zaś został on skrócony do lat 6. Należy jednak mieć na uwadze, iż zgodnie z przepisami ustawy zmieniającej z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, terminy przedawnienia, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Tym samym jedynie do roszczeń, które powstały po 9.07.2018 r. będzie miał zastosowanie krótszy, 6-letni termin przedawnienia, dla powstałych wcześniej obowiązuje dotychczasowy termin 10-letni.
Adwokat Miłosz Bar
_______________________
Kancelaria Adwokacka
ul. Basztowa 34/1
59-500 Złotoryja
tel. 579 064 229
www.adwokat-bar.pl
